Sosyal Değişim için bir Araç Olarak Yemek
Sosyal Gastronomi, disiplinler arası bir dal olan gastronominin üretim, tüketim, sunum ağlarını gene disiplinler arası olarak ele alan ve getirdiği çok boyutlu çözüm önerileri ile sunduğu bu çözümlerin sürdürülebilir örnekleri açısından sosyal bir harekettir.
Sosyal Gastronominin ne olduğunu anlamak için, uygulayıcılarını ve uygulamalarını, gastronomiden mimariye oradan eğitim alanlarına varan disiplinler arası yaklaşımını, ekonomik ve kültürel ayrımlar dışına çıkan arabuluculuğunu ve Dünya Sağlık Örgütü verileri ile Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri çerçevesinde çok uluslu organizasyon, kurum ve şirketlerle işbirliklerini anlatmak gerekiyor.
Aşçı, Şef Aşçı ve Gastronomi
Sözlük anlamı yemek pişirmeyi meslek edinen kimse olarak tanımlanan Aşçılar, bir kurumdan resmi bir eğitim alabilir, ayrıca deneyimli bir Aşçıya ya da bir Şef Aşçıya çıraklık yaparak da kendilerini yetiştirebilirler.
Aşçıların sorumlulukları arasında yemek hazırlamak, yemek istasyonlarını yönetmek, mutfağı temizlemek ve Şeflere yardım etmek vardır. Bir Şef Aşçı, yemek hazırlamanın tüm yönlerinde uzman olan eğitimli, genellikle belirli bir mutfağa odaklanan, profesyonel bir aşçıdır.
Gastronomi ise medeniyetlerde kültür ve yemek arasındaki ilişkiyi inceleyen ve hijyenik, damak ve göz zevki düşünülerek lezzetli yemek ve içecek hazırlama ve ağız tadıyla, afiyetle ve sağlık açısından kararında yiyip içmenin bilimidir. Gastronomi, etimolojik olarak Antik Yunanca mide ile ilgili anlamına gelen “gastḗr” ile kanun, kural anlamındaki “nómos” kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Kelimenin yemek kültürü anlamında ilk kullanılışı 1801 yılında Fransız şair Joseph Berchoux tarafından “La gastronomie” adlı şiiri ile olur.
Slow Food & Citta Slow ve 1980’lerde Başlayan İlham
Sosyal Gastronomi Hareketi’nin öncülerinden Şef David Hertz gıdanın yerel düzeyde değişimi tetikleyerek, küresel sistemleri iyileştirebileceğinden bahsediyor ve bir ilham olarak Slow Food (Yavaş Yemek) hareketini gösteriyor. Slow Food 1980’lerin sonunda İtalya’nın ilk McDonald’s’ının açılmasını protesto eden bir taban hareketi olarak başlarken, 150 ülkede şubeleriyle uluslararası bir hareket haline geldi. “Yavaş yemek iyi, temiz ve adil gıdayı tercih etmektir” felsefesine sahip Slow Food hareketi günümüde Cittaslow (Yavaş Şehir) ile gelişmiş ve yayılmıştır. Türkiye’den de 17 kentin dahil olduğu Cittaslow (Yavaş Şehir) hareketinin amacı Slow Food felsefesini kentsel boyuta taşımaktır.
Sosyal Gastronomi
Daha kapsayıcı bir toplum oluşturmak için yiyecekleri kullanabiliriz. Yiyecekler insan yaşamının her alanına dokunuyor: çevre, tarım, ekonomimiz, sağlık, hatta sosyal yaşamımız. Sosyal gastronomi “açlık, yetersiz beslenme, işsizlik, eşitsizlik” gibi sosyal eşitsizlikleri onur, fırsat ve refah haline getirmek için gıdayı kullanır.
Sosyal Gastronomi Hareketi’nin merkezinde insan vardır ve yemek ile gastronominin gücünü kullanarak, sosyal eşitsizlik sorununu çözmek için beslenme eğitimini geliştirmeyi, besin/yemek israfını yok etmeyi ve yerel iş imkanları yaratmayı ele alır.
Hareketin amaçları arasında farklı tarafları iletişime geçirerek, onları ortak amaçlar çerçevesinde bir araya getirmek, ailelere, ev ahalisine alışkanlık ve davranışlarını değiştirmek için ilham vermek, şirketlerin daha sosyal ve sürdürülebilir olmaları açısından Sosyal Gastronomi ile onları güçlendirmek, Dünya’nın çeşitli yerlerindeki Sosyal Gastronomi girişimlerine destek vermek, Sosyal Gastronomiyi bir satın alma kararının parçası olarak kullanarak tüketici davranışlarını değiştirmek, en iyi ve başarıya ulaşan uygulamaları, hareket içerisinde bilgi aktarımı ile paylaşmak yer alıyor.
